هفتمین کنفرانس ماهانه پژوهشکده پولی و بانکی

هفتمین کنفرانس ماهانه پژوهشکده پولی و بانکی

به گزارش روابط عمومی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ايران، هفتمین کنفرانس ماهانه پژوهشکده پولی و بانکی با سخنرانی آقای دکتر علی حسن زاده، معاون پژوهشی پژوهشکده پولی و بانکی با عنوان بررسی تطبیقی کارآیی و عوامل موثر بر آن در نظام بانکداری اسلامی (مطالعه موردی جمهوری اسلامی ایران) برگزار شد.

در این کنفرانس آقای حسن زاده با اشاره به اینکه انسان همواره خواهان آن است که با  دستیابی به کارآیی بیشتر، زمینه های دسترسی خود را برای رسیدن به سود و یا دستیابی به مطلوبیت بیشتر فراهم آورد، گفت:  اقتصاددانان در مواجهه با مفهوم کارآیی چیزی بیشتر از این مفهوم را مورد نظر قرار می دهند. آنان معمولا" دو سیاست و یا دو موقعیت ازنظر کارآیی ایجاد شده را مقایسه و نتیجه می گیرند که کدام کاراتر است و سپس راهکارهای سیاستی را ارائه می نمایند. در این راستا سیاستی که برای جلوگیری از اتلاف منابع و یا کسب حداکثر ستانده با نهاده های موجود حاصل می گردد به معنای کارآیی است.

امروزه محاسبه کارآیی در سازمان ها و صنایع گوناگون یکی از اقدامات ضروری به منظور مقایسه میزان رقابت پذیری در صحنه های داخلی و خارجی یک کشور است. محاسبه کارآیی نه تنها توانایی مدیریت بلکه مشکلات موجود که موجب عدم کارآیی و نقصان در عملکرد واحدهای اقتصادی شده را نشان می دهد. اندازه گیری کارآیی و تغییرات آن طی زمان کمک زیادی به ارزیابی مواردی چون: کیفیت بکارگیری منابع، سطح بازدهی فعالیت ها، وضع موجود، ضعف ها و نارسایی ها، انحرافات از برنامهای تدوین شده، کشف روش های بهبود بهره وری و معرفی اصلاحات مورد لزوم، دارد.

طی سه دهه گذشته تحولات گسترده ای در نظام بانکی کشور اتفاق افتاده است، ملی شدن و ادغام بانک ها، تصویب قانون عملیات بانکی بدون ربا، نظام مدیریت دولتی بر بانک ها، امکان ایجاد موسسات مالی و اعتباری، تاسیس بانک های خصوصی، معرفی ابزارهای جدید مالی در نظام بانکداری، تغییر روش های انجام عملیات بانکی از روش های سنتی به روش های مدرن و مبتنی بر فناوری های الکترونیکی، از جمله این تحولات بوده است که هر کدام به سهم خود عملکرد کارآیی سیستم را تحت تاثیر قرار داده است.

نقطه آغازین مطالعات کارآیی به دوران آدام اسمیت(1776) و فردریک تیلور(1850) برمی گردد. تحقیقات در چهارچوب مدل های پارامتریک و با استفاده از توابع تولید کاب – داگلاس سعی در اندازه گیری کارآیی واحدهای اقتصادی داشتند، اما در اینجا فروض عدم وابستگی در بین ستاده ها و همچنین وجود ابهامات درشکل توابع تولید، تردیدهایی را در نتایج مطالعات ایجاد نمود. تکامل الگوها و روش های مطالعه کارآیی در سال 1957 با ارائه مقاله فارل، زمینه های استفاده از تکنیک های DEA و مدل های ناپارامتریک را در ادبیات کارآیی ایجاد نمود.

مطالعه عملکرد نظام بانکی کشور از منظر کارآیی فنی و تخصیصی و اقتصادی هدف اصلی این طرح مطالعاتی بوده است که نتایج حاصل از این مطالعه در یک دوره 9 ساله برای 14 بانک ایرانی (عملکرد چهار بانک خصوصی از سال 1379 مورد بررسی قرار گرفته است) را نشان داده است که شاخص کارآیی در نظام بانکی کشور از یک روند روبه رشد برخوردار بوده است . علاوه بر این متوسط شاخص کارآیی در بانک های تجاری از بانک های تخصیصی بالاتر بوده است. بانک های خصوصی طی دوره مورد نظر در مقایسه با بانک های دولتی چه از نظر فنی، تخصصی و اقتصادی از کارآیی بالاتری برخوردار بوده اند. نسبت بازدهی به مقیاس تولید در طی دوره مورد بررسی برای بانک های تجاری نزولی بوده است که این مسئله خود بیانگر مقیاس بسیار بزرگ و غیر اقتصادی این بنگاه ها می باشد. همچنین در میان بانک های تخصصی نسبت بازدهی به مقیاسی برای بانک توسعه صادرات فزاینده و برای بانک های کشاورزی و مسکن کاهنده می باشد، این موضوع اشاره می نماید که توسعه بازار و گسترش حجم تسهیلات اعطایی در بانک توسعه صادرات، اقتصادی و در بانک های مسکن و کشاورزی بر اساس شرایط حاضر غیر اقتصادی خواهد بود.

در بررسی و تحلیل عوامل موثر و تاثیر گذار بر کارآیی نظام بانکی کشور باید گفت که متغیرهای، تعداد شعب، نوع مالکیت، نسبت سپرده های دیداری به کل سپرده ها، نسبت دارایی های نقدی به کل سپرده ها و نسبت سرمایه به کل دارایی ها در مجموع 62 درصد از تغییرات و نوسانات موجود در کارایی سیستم بانکی راتوضیح می دهند.ازمیان این متغیرها، ضریب مالکیت، نسبت سپرده های دیداری به عنوان دسترسی به منابع ارزان قیمت، نسبت دارایی های نقد به سپرده ها به عنوان شاخص توانایی عمل به تعهدات و نسبت سرمایه از کل دارایی به عنوان معیار مناسب ایجاد اطمینان برای سپرده گذاران از اهمیت بالاتری در توضیح پراکندگی شاخص کارآیی در سیستم بانکی برخوردار بوده اند.



تعداد بازديدها:   8,976