ماده 17
الف - مجمع عمومی بانک از وزیر امور اقتصادی و دارایی، وزیر بازرگانی و رییس سازمان برنامه و بودجه تشکیل میشود. ریاست مجمع عمومی بانک با وزیر امور اقتصادی و دارایی است. (1)
ب - اعضای سایر ارکان بانک در جلسات و مذاکرات مجمع عمومی بدون حق رأی شرکت میکنند.
ج - وظایف مجمع عمومی به شرح زیر است:
1 - رسیدگی و تصویب ترازنامه بانکمرکزی جمهوری اسلامی ایران.
2 - رسیدگی و اتخاذ تصمیم نهایی نسبت به گزارش های هیئت نظار.
3 - رسیدگی و اتخاذ تصمیم درباره پیشنهاد تقسیم سود ویژه.
4 - انتخاب اعضای هیئت نظار به پیشنهاد وزیر امور اقتصادی و دارایی.
5 - سایر وظایفی که طبق مقررات این قانون به عهده مجمع عمومی گذارده شده است.
د - جلسات مجمع عمومی بانک حداقل سالی یک مرتبه تا پایان تیر ماه و نیز در مواقع دیگر به نظر وزیر امور اقتصادی و دارایی یا به پیشنهاد رییس کل بانکمرکزی جمهوری اسلامی ایران به دعوت وزیر امور اقتصادی و دارایی تشکیل خواهد شد.
ه - برای مذاکره و اخذ تصمیم در جلسات مجمع عمومی، حضور تمام اعضایی که حق رأی دارند و رییس-کل یا قائم مقام رییس کل بانکمرکزی جمهوری اسلامی ایران ضروری خواهد بود.
و - تصمیمات مجمع عمومی به اکثریت آرا دارندگان حق رأی اتخاذ خواهد شد.
1- طبق ماده 88 قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه «تركيب مجمع عمومي بانك مركزي جمهوري اسلامي ايران عبارت است از:
ریيس جمهور (رياست مجمع)
وزير امور اقتصادي و دارایي
معاون برنامهريزي و نظارت راهبردي ریيسجمهور (به موجب مصوبه شورای عالی اداری در خصوص احیا و تشکیل سازمان مدیریت و برنامهریزی کشور با سازمان های مدیریت و برنامه ریزی استانی، مصوب 1393/09/12 از طریق ادغام دو معاونت «برنامه ریزی و نظارت راهبردی رئیس جمهور» و «توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس جمهور»، «سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشـور» احیا و تشکیل شد)
و دو نفر از وزرا به انتخاب هيئت وزيران
تبصره1ـ قائممقام بانك مركزي جمهوري اسلامي ايران به پيشنهاد ریيس كل بانك مركزي و پس از تأييد مجمع عمومي بانك مركزي جمهوري اسلامي ايران با حكم ریيسجمهور منصوب ميشود.
تبصره2ـ ریيس كل بانك مركزي و قائم مقام وي بايد از ميان متخصصان مجرب پولي بانكي و اقتصادي با حداقل دهسال تجربه كاري و تحصيلات حداقل كارشناسي ارشد در رشتههاي مرتبط و داراي حسن شهرت انتخاب شوند. شماره انتشار روزنامه رسمی 419 - تاریخ انتشار 1389/10/30
ماده 18
الف - شورای پول و اعتبار به منظور مطالعه و اتخاذ تصمیم درباره سیاست کلی بانکمرکزی جمهوری اسلامی ایران و نظارت بر امور پولی و بانکی کشور عهدهدار وظایف زیر است:
1 - رسیدگی و تصویب سازمان و بودجه و مقررات استخدامی و آییننامههای داخلی بانکمرکزی جمهوری اسلامی ایران.
2 - رسیدگی و اظهارنظر نسبت به ترازنامه بانکمرکزی جمهوری اسلامی ایران برای طرح در مجمع عمومی.
3 - رسیدگی و تصویب آییننامههای مذکور در این قانون.
4 - اظهارنظر در مسائل بانکی و پولی و اعتباری کشور و همچنین اظهارنظر نسبت به لوایح مربوط به وام یا
تضمین اعتبار و هر موضوع دیگری که از طرف دولت به شورا ارجاع میشود.
5 - دادن نظر مشورتی و توصیه به دولت در مسائل بانکی و پولی و اعتباری کشور که به نظر شورا در وضع
اقتصادی و به خصوص در سیاست اعتباری کشور، مؤثر خواهد بود.
6 - اظهارنظر درباره هر موضوعی که از طرف رییس کل بانکمرکزی جمهوری اسلامی ایران، در حدود این قانون به شورا عرضه میشود.
ب - اعضای شورای پول و اعتبار عبارتند از (1):
1 – رییس کل بانکمرکزی جمهوری اسلامی ایران.
2 - دادستان کل کشور یا معاون او.
3 – معاون وزارت امور اقتصادی و دارایی، به معرفی وزیر مربوطه.
4 – معاون سازمان برنامه و بودجه به معرفی وزیر مربوطه.
5 - رییس اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران.
6 – دو نفر مطلع در امور مالی و پولی به تشخیص و انتخاب وزیر امور اقتصادی و دارایی.
7 – یکی از خبرگان بانکی به تشخیص و انتخاب ریاست کل بانکمرکزی جمهوری اسلامی ایران.
8 – معاون وزارت کشاورزی و عمران روستایی به معرفی وزیر مربوطه.
9 - معاون وزارت بازرگانی.
10 - معاون وزارت صنایع به معرفی وزیر مربوطه.
11- معاون وزارت صنایع سنگین به معرفی وزیر مربوطه.
12- معاون وزارت معادن و فلزات به معرفی وزیر مربوطه.
13- معاون وزیر جهاد سازندگی به معرفی وزیر مربوطه.
14- معاون وزارت تعاون به معرفی وزیر مربوطه.
تبصره 1 - ریاست شورای پول و اعتبار با رییس کل بانکمرکزی جمهوری اسلامی ایران است.
تبصره 2 - افراد مذکور در ردیفهای 6 و 7 بند «ب» برای مدت دو سال عضویت شورا را دارا خواهند بود و انتخاب مجدد آنان بلامانع است.
تبصره 3 - در صورت استعفا، فوت و یا احراز عدم صلاحیت یا عدم توانایی برای عضویت در شورا، در مورد هر یک از افراد ردیف های 6 و 7 بند «ب» شخص دیگری به ترتیب مقرر انتخاب خواهد شد.
ج - شورا برحسب دعوت رییس کل بانک یا تقاضای حداقل سه نفر از اعضا تشکیل جلسه خواهد داد و مسائلی که رییس کل بانک یا اعضای متقاضی در نظر داشته باشند، مطرح خواهد شد.
د - جلسات شورا با حضور حداقل 7 نفر از اعضا رسمیت خواهد یافت و نظرات و توصیه ها و تصمیمات شورا با رای موافق 6 نفر از اعضای حاضر در جلسه، رسمی و معتبر است. (2)و(3)
ه - شورا میتواند از اشخاص صلاحیتدار برای مشورت دعوت کند.
و - اعضای شورا و اشخاصی که جهت مشورت دعوت میشوند موظف به حفظ اطلاعات و اسرار شورا میباشند مگر در مواردی که قانوناً مکلف به اظهار اطلاع یا ادای شهادت باشند.
ز - اعضای شورا برای حضور در جلسات شورا، حقالزحمهای دریافت خواهند کرد که به پیشنهاد رییس کل بانک و تصویب مجمع عمومی تعیین میشود.
ح - اعضای شورای پول و اعتبار قبل از شروع به کار باید در جلسه مجمع عمومی سوگند یاد کنند که در انجام وظایف شورای پول و اعتبار نهایت دقت و بینظری را به کار برند و تمام تصمیماتی را که میگیرند، مقرون به صلاح کشور بوده و رعایت کامل حفظ اسرا بانک و شورا بشود.
1- ماده 89 قانون برنامه پنجم توسعه ـ تركيب اعضاي شوراي پول و اعتبار به شرح زیر اصلاح ميشود:
ـ وزير امور اقتصادي و دارایي يا معاون وي
ـ ریيس كل بانك مركزي جمهوري اسلامي ايران
ـ معاون برنامهريزي و نظارت راهبردي ریيس جمهور يا معاون وي (به موجب مصوبه شورای عالی اداری در خصوص احیا و تشکیل سازمان مدیریت و برنامهریزی کشور با سازمان های مدیریت و برنامه ریزی استانی، مصوب 1393/09/12 از طریق ادغام دو معاونت «برنامه ریزی و نظارت راهبردی رئیس جمهور» و «توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس جمهور»، «سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشـور» احیا و تشکیل شد)
ـ دو تن از وزرا به انتخاب هيئت وزيران
ـ وزير بازرگاني (به موجب قانون تشکیل دو وزارتخانه تعاون، کار و رفاه اجتماعی و صنعت، معدن و تجارت، مصوب 1390/04/08 مجلس شورای اسلامی، از ادغام سه وزارتخانه تعاون، کار و امور اجتماعی و رفاه و تأمین اجتماعی و دو وزارتخانه صنایع و معادن و بازرگانی به ترتیب دو وزارتخانه تعاون، کار و رفاه اجتماعی و صنعت، معدن و تجارت تشکیل شد و تمام وظایف و اختیاراتی که طبق قوانین برعهده وزارتخانهها و وزیران یادشده بوده است به دو وزارتخانه جدید و وزیران آنها منتقل شد).
ـ دو نفر كارشناس و متخصص پولي و بانكي به پيشنهاد ریيس كل بانك مركزي جمهوري اسلامي ايران و تأييد رياست جمهوري
ـ دادستان كل كشور يا معاون وي
ـ ریيس اتاق بازرگاني و صنايع و معادن
ـ ریيس اتاق تعاون
ـ نمايندگان كميسيون هاي اقتصادي و برنامه و بودجه و محاسبات مجلس شوراي اسلامي (هر كدام يك نفر) به عنوان ناظر با انتخاب مجلس
تبصره1ـ رياست شورا بر عهده ریيس كل بانكمركزي جمهورياسلاميايران خواهد بود.
تبصره2ـ هر يك از اعضای خبره شوراي پول و اعتبار هر دو سال يك بار تغيير مييابند. انتخاب مجدد آنها بلامانع است. شماره انتشار روزنامه رسمی 419 - تاریخ انتشار 1389/10/30
2- به موجب تبصره ماده واحده قانون راجع به تفویض وظایف و اختیارات وزیر صنایع و معادن سابق در جلسات شوراها و هیات ها و مجامع مختلف به وزرای صنایع سنگین و معادن و فلزات مصوب 1363 «کلیه جلسات شوراها، هیات ها و مجامع موضوع این قانون (که شورای پول و اعتبار را نیز شامل می شود) با حضور حداقل دو سوم مجموع اعضا رسمیت یافته و تصمیمات متخذه با حصول اکثریت مطلق آرا اعضای حاضر معتبر خواهد بود.» شماره انتشار روزنامه رسمی 11463- تاریخ انتشار 1363/04/17
3- به موجب تبصره یک ذیل ماده 83 قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران: « ... نحوه تشکیل جلسات و چگونگی اتخاذ تصمیمات با پیشنهاد رییس کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و تصویب شورای پول و اعتبار به مرحله اجرا گذارده خواهد شد.» شماره انتشار روزنامه رسمی 16070- تاریخ انتشار 1379/02/11
ماده 19
الف – هیئت عامل بانکمرکزی جمهوری اسلامی ایران مرکب از رییس کل، قائممقام، دبیرکل بانک و سه نفر معاون با اختیارات و مسئولیت های معین در این قانون، خواهد بود.
ب – 1 – رییس کل بانکمرکزی جمهوری اسلامی ایران به عنوان بالاترین مقام اجرایی و اداری، عهدهدار تمام امور بانک، به استثنای وظایفی است که به موجب این قانون بهعهده ارکان دیگر بانک گذارده شده است.
2 – رییس کل بانکمرکزی جمهوری اسلامی ایران مسئول حسن اداره امور بانک و موظف به اجرای این قانون و آییننامههای مربوط به آن میباشد.
3 – رییس کل بانکمرکزی جمهوری اسلامی ایران نماینده بانک در تمام مراجع رسمی داخلی و خارجی با حق توکیل میباشد.
4 – رییس کل بانکمرکزی جمهوری اسلامی ایران میتواند حق امضا و قسمتی از اختیارات خود را به اعضای هیئت عامل و کارمندان بانک تفویض کند.
5 – رییس کل (1) بانکمرکزی و قائم مقام او به پیشنهاد وزیر امور اقتصادی و دارایی و تایید مجمع عمومی بانک ها و تصویب هیئت دولت تعیین می شود و وزیر امور اقتصادی و دارایی موظف است در مدت 5 روز حکم وی را صادر و ابلاغ کند (2).
اختیارات قائممقام رییس کل بانکمرکزی جمهوری اسلامی ایران از طرف رییس کل تعیین میشود و در صورت غیبت یا استعفا یا معذوریت یا فوت رییس کل بانک، قائممقام دارای تمام اختیارات رییس کل میباشد.
د - دبیرکل بانک به پیشنهاد رییسکل بانکمرکزی جمهوری اسلامی ایران و تصویب مجمع عمومی منصوب میشود و سرپرستی دبیرخانه شورای پول و اعتبار را نیز به عهده خواهد داشت. دبیرکل بانک صورت جلسات شورای پول و اعتبار را برای اطلاع وزیر امور اقتصادی و دارایی ارسال خواهد داشت.
ه - معاونان بانک از طرف رییسکل بانکمرکزی جمهوری اسلامی ایران، منصوب و وظایف آنان به وسیله نامبرده تعیین میشود.
ماده 20
الف - حقوق و مزایای رییسکل و قائممقام رییسکل بانکمرکزی جمهوری اسلامی ایران از طرف مجمع عمومی تعیین و از بودجه بانک پرداخت میشود.
ب - حقوق و مزایای دبیرکل و معاونان بانک به پیشنهاد رییسکل و تصویب مجمع عمومی، تعیین و از بودجه بانک پرداخت میشود.
ج – رییسکل بانک، قائممقام رییسکل، دبیرکل و معاونان بانک قبل از شروع به کار در مجمع عمومی سوگند یاد خواهند کرد که اسرار بانک را حفظ کنند و وظایف قانونی خود را به نحو احسن انجام دهند.
د - اعضای هیئت عامل در دوران تصدی خود مشمول قانون منع مداخله وزرا و نمایندگان مجلس و کارمندان در معاملات دولتی و کشوری خواهند بود و نباید صاحب سهم بانک ها یا مؤسسات اعتباری خصوصی باشند.
ه - اعضای هیئت عامل در دوران تصدی خود نمیتوانند در دستگاههای دولتی یا خصوصی، سمت موظفی دارا باشند.
و - قبول سمت های غیرموظف فقط در مؤسسات خیریه و اجتماعی و تدریس در دانشگاهها یا مؤسسات آموزش عالی در مورد رییس کل و قائممقام رییس کل بانکمرکزی جمهوری اسلامی ایران با تصویب مجمع عمومی و در مورد سایر اعضای هیئت عامل با موافقت رییس کل بانکمرکزی جمهوری اسلامی ایران ممکن خواهد بود.
1- نحوه اداره بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران (معضل)
«۱ـ ویژگیها و صلاحیتهای نصب رئیسکل:
الف ـ کفایت علمی: داشتن دکترا در یکی از رشتههای اقتصادی، پولی و مالی.
ب ـ کفایت تجربی: داشتن هفت سال تجربه در سطوح سیاستگذاری و مدیریتی در حوزههای اقتصادی، پولی و مالی و یا پنج سال تجربه مدیریتی در حوزههای تخصصی بانک مرکزی (مدیرکل به بالا).
ج ـ داشتن حسن شهرت و توانایی انجام وظایف.
د ـ نداشتن سابقه محکومیت مؤثر کیفری.
هـ ـ نداشتن تخلفات مالی گسترده.
۲ـ فرآیند نصب:
رئیسکل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به پیشنهاد وزیر امور اقتصادی و دارایی و بعد از تصویب هیأت دولت، با تأیید و حکم رئیس جمهور نصب میگردد.
۳ـ دوره زمانی تصدی:
دوره تصدی ریاستکل بانک مرکزی پنج سال خواهد بود و انتخاب مجدد وی بلامانع است.
تبصره ـ رئیسجمهور جدید در ابتدای دوره میتواند بر طبق روال این قانون، رئیسکل بانک مرکزی را که بیش از یک سال از دوره تصدی وی باقی مانده باشد، تغییر دهد.
۴ـ ضوابط عزل:
در صورت تحقق یکی از موارد زیر رئیسکل بانک مرکزی عزل خواهد شد:
۱ـ از دست دادن یک یا چند شرط از شرایط مذکور و یا احراز فقدان یک یا چند شرط از شرایط احراز منصب از ابتدا.
۲ـ عدم توانایی یا کوتاهی در انجام وظایف قانونی و یا در تحقق اهداف بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.
۵ ـ فرآیند عزل:
رئیسکل بانک مرکزی به پیشنهاد رئیسجمهور و بعد از تصویب دوسوم اعضای هیأت دولت با حکم رئیسجمهور عزل میشود. در صورت تمایل رئیسکل بانک مرکزی، رأیگیری در هیأت دولت پس از استماع نظرات رئیسکل صورت میگیرد.
۶ ـ پذیرش استعفای رئیسکل، توسط رئیسجمهور انجام میگیرد.
تبصره ـ در صورت عزل، استعفاء یا فوت رئیسکل بانک مرکزی، حداکثر ظرف مدت یک ماه با رعایت فرآیند مذکور در این قانون نسبت به تعیین رئیسکل بانک مرکزی اقدام خواهد شد، در این مدت قائممقام بانک مرکزی دارای کلیه اختیارات رئیسکل میباشد.»
مصوبه مذکور طی شش ماده در جلسه رسمی روز شنبه مورخ بیست و چهارم آبان ماه یکهزار و سیصد و نود و سه شورای مجمع تشخیص مصلحت نظام به تصویب رسید. شماره انتشار روزنامه رسمی 799 - تاریخ انتشار 1394/05/21
2- تبصره یک ماده 88 قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران «قائممقام بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به پیشنهاد رییسکل بانک مرکزی و پس از تأیید مجمع عمومی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران با حکم رییسجمهور منصوب میشود». شماره چاپ روزنامه رسمی: 419- تاریخ انتشار روزنامه رسمی: 1389/10/30.
ماده 22
الف - هیئت نظار مسئول رسیدگی به حساب ها و تعهدات بانکمرکزی جمهوری اسلامی ایران است که نسبت به صحت این حساب ها و تعهدات اظهارنظر میکند.
ب - وظایف هیئت نظار به شرح زیر است:
1 - رسیدگی به ترازنامه پایان سال بانکمرکزی جمهوری اسلامی ایران و تهیه گزارش برای مجمع عمومی سالانه.
2 - رسیدگی به صورت ریز داراییها و بدهیها و خلاصه حساب های بانک و گواهی آنها برای انتشار.
3 - رسیدگی به عملیات بانک از لحاظ انطباق آنها با موازین قانونی.
ج – هیئت نظار مرکب از یک نفر رییس و چهار نفر عضو از میان حسابرسان خبره یا افراد مطلع در امور حسابداری یا بانکی با داشتن حداقل ده سال سابقه کار است که به پیشنهاد وزیر امور اقتصادی و دارایی و تصویب مجمع عمومی برای مدت دو سال انتخاب میشوند و انتخاب مجدد آنان بلامانع است.
د - رییس هیئت نظار به عنوان رابط، موظف است گزارشهای لازم از فعالیت های بانک و تصمیمات جاری بانک را به وزیر امور اقتصادی و دارایی تسلیم کند.
تبصره– هیئت نظار در ایفای وظایف فوق میتواند تمام اسناد حساب ها و دارایی های بانک را مورد رسیدگی قرار دهد و به تمام مقررات، تصمیمات و نوشتههای بانک که لازم میداند، دسترسی داشته باشد و بدون مداخله در امور جاری بانک در محدوده وظایف خود، نظراتی به رییس کل بانکمرکزی جمهوری اسلامی ایران بدهد.
ماده 23
الف - حقوق و مزایای هیئت نظار از طرف وزیر امور اقتصادی و دارایی تعیین و از بودجه وزارت امور اقتصادی و دارایی قابل پرداخت است.
ب - اعضای هیئت نظار قبل از شروع به کار در مجمع عمومی سوگند یاد خواهند کرد که اسرار بانک را حفظ
کنند و وظایف قانونی خود را بهنحو احسن انجام دهند.
ج - اعضای هیئت نظار مشمول قانون منع مداخله وزرا و نمایندگان مجلس و کارمندان در معاملات دولتی و
کشوری خواهند بود.
د - اعضای هیئت نظار در دوران تصدی خود نمیتوانند در دستگاههای دولتی یا خصوصی، سمت موظف دارا
باشند.
ه - قبول سمتهای غیرموظف فقط در مؤسسات خیریه و اجتماعی و تدریس در دانشگاهها یا مؤسسات
آموزش عالی با تصویب مجمع عمومی بلامانع است.
و - آییننامه داخلی هیئت نظار به وسیله خود هیئت تنظیم و با تصویب وزیر امور اقتصادی و دارایی اجرا خواهد شد.
ماده 21
الف - هیئت نظارت اندوخته اسکناس عهدهدار نظارت بر حسن اجرای مفاد ماده 5 این قانون، از طریق تحویل و نگاهداری اسکناسهای چاپشده و همچنین نگاهداری حساب دارایی های موضوع ماده 5 و صورت جواهرات ملی و تنظیم مقررات مربوط به نمایش و نظارت بر ورود و خروج آنها از خزانه بانک و به علاوه نظارت در معدوم کردن اسکناس هایی که باید از جریان خارج شود، میباشد.
ب - هیئت نظارت اندوخته اسکناس از افراد زیر تشکیل میشود (1):
1- دو سناتور به انتخاب مجلس سنا.
2- دو نماینده مجلس به انتخاب مجلس شورای ملی (2).
3- رییسکل بانک مرکزی ایران.
4- دادستان کل کشور.
5- خزانهدار کل کشور.
6- رییسکل دیوان محاسبات.
7- رییس هیئت نظار.
تبصره - مدت مأموریت سناتورها و نمایندگان مجلس با مجلسین خواهد بود و در هر حال تا انتخاب جانشین خود به این سمت باقی خواهندماند.
ج - آییننامه مربوط به نحوه اجرای وظایف محول به هیئت نظارت اندوخته اسکناس به وسیله هیئت تصویب و به موقع اجرا گذارده میشود.
د - اعضای هیئت نظارت اندوخته اسکناس برای حضور در جلسات هیئت، حقالزحمهای دریافت خواهند کرد که به پیشنهاد رییس کل بانک و تصویب مجمع عمومی تعیین میشود.
1- بند 4 لایحه قانونی اصلاح قانون پولی و بانکی کشور: «بند "ب" ماده 21 و تبصره آن به شرح زیر اصلاح میشود:
ب - هیئت نظارت اندوخته اسکناس از افراد زیر تشکیل میشود:
1 - دو نماینده مجلس شورای ملی به انتخاب مجلس مزبور
2 – رئیسکل بانک مرکزی ایران یا معاون او
3 - دادستان کل کشور یا معاون او
4 - خزانهدار کل کشور
5 – رئیسکل دیوان محاسبات
6 - رئیس هیئت نظار
تبصره - مدت مأموریت نمایندگان مجلس شورای ملی با مجلس مزبور خواهد بود و در هر حال تا انتخاب جانشین، به این سمت باقی خواهند ماند.» - شماره انتشار روزنامه رسمی: 10227- تاریخ انتشار: 1359/01/19.
2- ماده واحده قانون تعیین نام مجلس «در جلسه مورخ 1359/04/31 با قید دو فوریت تصویب کرد که نام مجلس شورا «مجلس شورای اسلامی» تعیین شود»- شماره انتشار روزنامه رسمی: 10582- تاریخ انتشار: 1360/04/08.