بانک مرکزی در راستای تأمین مالی برای تکمیل پروژه‌های ارزآور ملی «دستورالعمل اجرايي عرضه اوراق مرابحه ارزي» را در بخشنامه ای به شبکه بانکی ابلاغ کرد.

به گزارش روابط عمومی بانک مرکزی، این بانک با هدف تقویت تشکیل سرمایه ثابت و تامین منابع ارزی برای تکمیل پروژه‌های ارزآور ملی، نسبت به صدور مجوز عرضه اوراق مرابحه ارزی از طریق مرکز مبادله ارز و طلای ایران وفق دستورالعمل اجرایی پیوست (موضوع بخشنامه شماره 86290‏/02 مورخ 1402.4.14) ، به منظور اجرا و یا تکمیل طرح‌های سودآور اقتصادی و صنعتی بخش خصوصی در داخل کشور، اقدام می کند.

بر اساس این دستورالعمل، اوراق مرابحه ارزی، اوراق بهادار ارزی است که نشان‌دهنده مالکیت مشاع دارنده آن در دارايي مالی یا دینی است که بر اساس قرارداد مرابحه حاصل شده و دارنده اوراق، مالک و طلبکار آن دین است و عرضه این اوراق ، صرفاً توسط ناشر با مجوز کمیسیون ارز بانک مرکزی مجاز است.

همچنین، سقف مبلغ عرضه اوراق مرابحه ارزی برای هر طرح 200 میلیون یورو می باشد که این سقف با صلاحدید و اخذ مجوز کمیسیون ارز قابل افزایش به مبالغ بالاتر است.

گفتنی است خرید اوراق از محل منابع ارزی مشمول رفع تعهد ارزی صادراتی ممنوع بوده و سررسید اوراق حداقل یک و حداکثر 4 سال و سود سالیانه برای اوراق یورویی یکساله حداکثر ۵ درصد؛ اوراق دوساله حداکثر 5.25 درصد؛ اوراق سه ساله و چهارساله حداکثر 5.5 درصد تعیین شده و پرداخت سود در مواعد یکساله صورت خواهد پذیرفت.

لازم بذکر است درخواست انتشار اوراق مذکور برای تامین مالی چندین پروژه انجام شده و مراحل مربوطه در دست اقدام است.
 

دستورالعمل اجرايي عرضه اوراق مرابحه ارزی
(با هدف تأمین مالی و تأمین نقدینگی)

 

با استناد به بند (ج) ماده 11 قانون پولی و بانکی کشور، "دستورالعمل اجرايي عرضه اوراق مرابحه ارزي" که از اين پس به اختصار "دستورالعمل" ناميده مي‌شود، به شرح ذيل تصويب مي‌گردد.

فصل اول- تعاریف و کلیات

ماده 1- اصطلاحات و واژه‌هاي به کار رفته در اين "دستورالعمل" دارای معانی به شرح زير مي‌باشند:
1-1)اوراق مرابحه ارزی: اوراق بهادار ارزی که نشان‌دهنده مالکیت مشاع دارنده آن در دارايي مالی یا دینی است که بر اساس قرارداد مرابحه حاصل شده و دارنده اوراق، مالک و طلبکار آن دین است. 
1-2)دارايي: اموال منقول و یا غیرمنقول تحت تملک بانی که می‌تواند مبنای عرضه اوراق مرابحه ارزی قرار گیرد.
1-3)بانک مرکزي: بانک مرکزي جمهوري اسلامي ايران.
1-4)مؤسسه اعتباری: بانک یا مؤسسه اعتباری غیربانکی که به موجب قانون و یا با مجوز بانک مرکزی تأسیس شده و تحت نظارت بانک مرکزی فعالیت مینماید.
1-5)ناشر‌: شخص حقوقی است که توسط بانی تاسیس و در چارچوب عقود اسلامی نسبت به عرضه اوراق موضوع اين دستورالعمل با هدف نقل و انتقال دارایی به وکالت از دارندگان اوراق مرابحه ارزی، اقدام می‌نماید.
1-6)باني: شخص حقوقی است که ناشر برای تأمین مالی و نقدینگی وی در چهارچوب عقود اسلامی اقدام به عرضه اوراق مرابحه ارزی مینماید. بانی می‌تواند ناشر هم باشد.
1-7)خریداران اوراق مرابحه ارزی: اشخاص حقیقی یا حقوقی داخلی یا خارجی که اقدام به خرید اوراق مرابحه ارزی می‌کنند.
1-8)ضامن: شخص حقوقي است که بازپرداخت مبلغ اصل و پرداخت سود اوراق در سررسید‌های مقرر از بانی به ناشر و از ناشر به خریداران اوراق را تضمين مي‌نمايد.
1-9)عامل: مؤسسه اعتباری و یا صرافی بانکی دارای مجوز معتبر از بانک مرکزی است که عاملیت به فروش اوراق مرابحه ارزی و پرداخت‌های مرتبط با آن در سررسيدهای مقرر از طرف ناشر را عهده‌دار است.
1-10) مؤسسات حسابرسی مورد تأیید بانک مرکزی: سازمان حسابرسی و مؤسسات حسابرسی که دارای دو شرط "امتیاز الف کنترل کیفیت جامعه‌ حسابداران رسمی ایران" و "رتبه یک حسابرسان معتمد سازمان بورس و اوراق بهادار" توأمان باشند.
1-11)متعهد پذیره نویسی: مؤسسه اعتباری است که به پیشنهاد بانی و با تایید بانک مرکزی برای خرید اوراق مرابحه ارزی که ظرف مهلت مقرر پذیره‌نویسی به فروش نرسند، انتخاب می‌گردد.
1-12)امين: مؤسسه حسابرسی است که به منظور حفظ منافع خریداران اوراق، مسئوليت نظارت بر کل فرايند عملياتي اوراق مرابحه ارزی را بر عهده داشته و توسط بانی از میان مؤسسات حسابرسی مورد تأیید بانک مرکزی تعیین مي‌گردد.
ماده 2ـ عرضه اوراق مرابحه ارزي، صرفاً توسط ناشر با مجوز کمیسیون ارز بانک مرکزی مجاز مي‌باشد.
تبصره 1: انتشار این اوراق به منظور تامین مالی و یا سرمایه در گردش پروژه تعیین شده بانی صورت می‌پذیرد و محل مصرف منابع حاصل از آن پروژه تعیین شده بانی خواهد بود. 
تبصره 2: سقف مبلغ عرضه اوراق مرابحه ارزی برای هر طرح 200 میلیون یورو میباشد.  این سقف با صلاحدید و اخذ مجوز کمیسیون ارز قابل افزایش به مبالغ بالاتر است.
تبصره 3: مبلغ اسمی هر برگه اوراق 1000 یورو و حداقل مقدار خرید اوراق توسط خریداران 1000 برگه معادل یک میلیون یورو است. 

فصل دوم – ارکان اوراق مرابحه ارزی
ماده 3ـ ارکان اوراق مرابحه ارزی عبارتند از: 
1. باني
2. ناشر
3. ضامن 
4. عامل
5. امين
6. متعهد پذیره‌نویسی
7. خریداران اوراق 
ماده 4ـ ضامن توسط باني معرفي و با تأييد کمیسیون ارز بانک مرکزی تعيين مي‌شود.
تبصره: ضامن بايد مستقل از باني بوده و استقلال ذینفع واحدی آن توسط حسابرس باني تأييد گردد.
ماده 5ـ ضامن مکلف است نسبت به اخذ تضامین کافی از بانی اقدام نماید.
ماده 6ـ با خاتمه عرضه اوراق و ارائه گزارش آن توسط ناشر به بانک مرکزی شامل: مبلغ عرضه، مبلغ فروش و ترکيب خريداران داخلی و خارجی، عامل باید وجوه ارزي فوق را با رعایت مقررات ارزی به حساب‌هاي معرفي شده باني منتقل نمايد.  در صورت عدم فروش کامل اوراق در دوره عرضه، متعهد پذیرهنویسی باید نسبت به خرید اوراق باقیمانده اقدام نماید. 
تبصره 1: کلیه هزینه‌های ناشی از عرضه اوراق بر عهده بانی خواهد بود. هزینه نقل و انتقال وجوه به  حساب اعلام‌شده توسط ناشر بابت خرید اوراق، بر عهده خریداران اوراق خواهد بود.
تبصره 2: ناشر مکلف است مستندات کلیه مصارف ارزی از محل عرضه اوراق را پس از تأیید امین به مرکز مبادله ارز و طلا در مقاطع سه ماهه گزارش نماید . 
ماده 7ـ خرید اوراق از محل منابع ارزی مشمول رفع تعهد ارزی صادراتی ممنوع است. 
ماده 8ـ معاملات ثانویه اوراق مرابحه ارزی منوط به اخذ مجوز از کمیسیون ارز بانک مرکزی به منظور تعیین شرایط و ساز وکار مربوطه و از طریق مرکز مبادله ارز و طلای ایران می‌باشد.
ماده 9ـ سررسید اوراق حداقل یک و حداکثر 4 سال و سود سالیانه برای اوراق یورویی یکساله حداکثر ۵ درصد؛ اوراق دوساله حداکثر ۲۵/۵ درصد؛ اوراق سه ساله حداکثر ۵/۵ درصد و اوراق چهارساله حداکثر 5/5 درصد تعیین می‌شود. پرداخت سود در مواعد یکساله صورت خواهد پذیرفت.
تبصره 1: تعدیل نرخ سود و سررسید اوراق یورویی و تعیین نرخ سود اوراق سایر ارزهای جهان‌روا به غیر از یورو، حسب شرایط روز، توسط کمیسیون ارز بانک مرکزی انجام می‌شود.
تبصره 2: تأمین منابع مالی موردنیاز جهت بازپرداخت سود اوراق در مواعد مقرر، از محل درآمدهای ارزی بانی یا سهامداران بانی مجاز می‌باشد. در صورت استفاده از منابع صادراتی مشمول تعهد صادراتی، مهلت رفع تعهد مربوطه تا پایان تکمیل پروژه تأمین مالی شده توسط این اوراق، قابل تمدید خواهد بود.
 ماده 10ـ بازخرید اوراق مرابحه ارزی موضوع این دستورالعمل قبل از سررسید بدون اخذ تأییدیه موردی از کمیسیون ارز بانک مرکزی مجاز نمیباشد. باني به ‌طور مستقيم يا غيرمستقيم با موافقت کمیسیون ارز بانک مرکزي و در سقف محدود (حداکثر 20 درصد) مجاز به بازخريد اوراق مرابحه ارزی عرضه شده خود، مي‌باشد.
ماده 11- بانی موظف است نسبت به واریز مبالغ اصل و سود اوراق حداقل تا 10 روز قبل از سررسیدهای مقرر به حساب ناشر اقدام نماید. در صورت عدم ایفای تمام یا بخشی از تعهدات مالی بانی در مواعد مقرر، ضامن موظف است در سررسیدهای مقرر نسبت به پرداخت تعهدات ایفا نشده بانی اقدام نماید.
تبصره: ضامن در صورت پرداخت وجوه، ضمن فروش وثایق به میزان تعهدات ایفا نشده و جرائم مربوطه، مراتب را حداکثر ظرف 10 روز کاری به مرکز مبادله ارز و طلای ایران اعلام می‌نماید. 
ماده 12ـ مرکز مبادله ارز و طلا به عنوان مرکز مرتبط با امور اوراق ارزی تعیین میشود و وظیفه دریافت و ارسال مکاتبات با ارکان اوراق و تهیه و جمع‌بندی گزارشهای مرتبط و ارائه به کمیته اوراق ارزی (موضوع ماده 13 این ضوابط) و کمیسیون ارز بانک مرکزی را به عهده دارد. 
ماده 13ـ ضوابط اجرایی چگونگی بازپرداخت اصل و پرداخت مبالغ سود اوراق در سررسید و مواعد پرداخت، شرایط اخذ تضامین و سایر موارد مرتبط، در کمیته‌ای با عنوان "کمیته اوراق ارزی" تحت نظر کمیسیون ارز متشکل از ادارات تأمین مالی خارجی، پایش بازار ارز، تدوین مقررات ارزی و خزانهداری ارزی، و همچنین حوزههای اقتصادی، نظارتی، حقوقی و اعتباری بانک مرکزی و به مدیریت اداره تأمین مالی خارجی تهیه و جهت تصویب به کمیسیون ارز ارسال می‌شود.   

فصل سوم – شرایط دارایی
ماده 14ـ دارايي مبناي عرضه اوراق مرابحه ارزی، مال منقول و یا غیرمنقول بادوام به تشخیص کارشناسان رسمي دادگستري یا کارشناسان مرکز وکلا، کارشناسان رسمی و مشاوران خانواده قوه قضائیه بوده که فاقد هرگونه محدوديت يا منع قانوني، قراردادي يا قضايي جهت انتقال و بلامعارض باشد. همچنين استفاده از دارایی در عمليات باني منجر به ايجاد ارزش افزوده، جريانات نقدي ریالی و ارزی شده و يا از خروج وجوه نقد از عمليات مالي باني جلوگيري نمايد. 
تبصره: در صورت عرضه اوراق مرابحه برای تأمین مالی پروژه تعیین شده بانی، دارایی شامل واردات کالا و خدمات که توسط ناشر خریداری و به صورت نسیه به بانی فروخته خواهد شد، نیز می‌باشد.

فصل چهارم – شرايط اوراق مرابحه ارزی 
ماده 15ـ با عرضه اوراق مرابحه ارزی، رابطة وکيل و موکل ميان ناشر و خريداران اوراق مرابحه برقرار مي‌گردد. ناشر به وکالت از خريداران ملزم به مصرف وجوه حاصل از فروش اوراق مرابحه ارزی جهت موضوع عرضه اوراق مي‌باشد. تمليک اوراق مرابحه ارزی به منزله قبول وکالت بلاعزل ناشر تا سررسيد اوراق مرابحه ارزی است.
تبصره: تبديل وجوه ناشي از عرضه اوراق مرابحه ارزي به ريال ايران توسط ناشر و بانی ممنوع است.
ماده 16ـ ناشر مکلف است در مقاطع 6 ماهه از تاریخ عرضه اوراق مرابحه ارزی، نسبت به ارائه گزارش پیشرفت پروژه تعیین‌شده بانی که به تأیید امین رسیده است، به مرکز مبادله ارز و طلای ایران، اقدام نماید.

فصل پنجم – شرايط صدور مجوز
ماده 17ـ ناشر مکلف است جهت دريافت مجوز عرضه اوراق مرابحه ارزی از کمیسیون ارز بانک مرکزي، اطلاعات و اسناد زير را در اختيار کمیسیون مذکور قرار دهد:
1. مشخصات باني، شامل:
    نام و نوع شخصيت حقوقي
    اساسنامه شرکت همراه با آخرين تغييرات
    شمارۀ ثبت نزد مرجع ثبت شرکت‌ها
    مدت فعالیت شرکت
    ترکيب سهامداران يا مالکان
    مشخصات مديران شامل هويت کامل و سوابق
2. صورت‌هاي مالي حسابرسي شدۀ دو سال مالي اخير و آخرین صورتهای مالی میان دوره‌ای باني
3. گزارش‌ هيئت مديره باني براي دورۀ مالي اخير جهت ارائه به مجمع عمومي
4. گزارش تحليل ريسک‌هاي مرتبط با موضوع فعاليت باني
5. اعلام رتبة اعتباري اوراق در صورت احراز
6. مدت اوراق مرابحه ارزی
7. گزارش هیات حداقل سه نفره کارشناسان رسمی دادگستری یا کارشناسان مرکز وکلا، کارشناسان رسمی و مشاوران خانواده قوه قضائیه در خصوص دارایی و ارزش آن
8. تأیيديه حسابرس درخصوص ضامن اوراق مرابحه ارزی موضوع تبصره ‌ماده ‌(4) اين دستورالعمل
9. گزارش امکان‌سنجی فنی، مالی و اقتصادی پروژه (با اخذ تأییدیه دستگاه اجرایی ناظر بر حوزه فعالیت پروژه)
10. ساير مستندات، حسب مورد به تشخيص کمیسیون ارز بانک مرکزي
ماده 18- الزامات لازم‌الرعایه در قراردادهای فی‌مابین ارکان اوراق مرابحه ارزی، توسط کمیته اوراق ارزی، تهیه و پس از تأیید کمیسیون ارز، جهت انعقاد قراردادهای مذکور به ناشر ابلاغ میشود.

این دستورالعمل با 18 ماده و 10 تبصره در تاریخ 1402.3.23 در کمیسیون ارز بانک مرکزی به تصویب رسيد و از تاريخ ابلاغ قابل اجرا مي‌باشد.