۱۲ دی ۱۳۸۹
به گزارش روابط عمومی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران ،با پیگیریهای مستمر و مجدانه نیروهای دلسوز بانک مرکزی و همت کارکنان پرتلاش شرکت صنایع مس شهید باهنر در آینده ای نزدیک ٬ تولید « مُطلس» (پولک) در داخل آغاز و کشور از واردات این محصول مهم بی نیاز خواهد شد.
اسکناس مورد نیاز معاملات روزمره ایران طی سالیان متمادی در خارج از کشور چاپ می شد و این روند تا سال 1362 ادامه داشت. در آن زمان، با تلاش کارکنان متعهد سازمان تولید اسکناس و مسکوک بانک مرکزی ٬ چاپ اسکناس در داخل کشور آغاز شد و به دنبال ساخت و بهره برداری کارخانه تولید کاغذ و اسناد بهادار (تکاب) تولید کاغذ اسکناس هم از سال 1382 با استفاده از منابع داخلی امکانپذیر شد. این گام ارزشمند٬ یکی از رویاهای دیرین بانک مرکزی را در زمینه خودکفایی و بهره مندی از ظرفیت های داخلی جامه عمل پوشاند ولی زنجیره تولید ابزارهای مبادله در داخل ایران هنوز کامل نبود و وابستگی به مطلس وارداتی مورد نیاز ضرب سکه ها همچنان ادامه داشت و سالانه مقادیر متنابهی ارز از کشور خارج می شد به طوری که طبق آمارهای موجود ، تنها طی هشت سال گذشته برای خرید حدود13 هزارتن مطلس مورد نیاز٬ بیش از80 میلیون یورو اختصاص یافته است .
نکته مهمی که لازم است در همین زمینه به آن اشاره شود این است که مطلس خریداری شده معمولاً بین یک دوم تا یک سوم نیاز واقعی کشور را پوشش می داد و ارقام خرید، به هیچ وجه منعکسکننده میزان سکه مورد نیاز نبود.
وجود منابع سرشار خدادادی ٬ در اختیار داشتن دانش فنی و نیروی کار ساعی و پرتوان همه و همه مقامات بانک مرکزی را مجاب و مصمم ساخت تا از تمامی مزیتهای موجود برای تکمیل زنجیره تولید مسکوکات در داخل کشور نهایت بهره را بگیرند و اینک با یاری پروردگارمتعال و مجاهدت شایان تحسین فرزندان میهن اسلامی می توانیم با افتخار از خودکفایی در تولید اسکناس و مسکوک سخن بگوییم.
اکنون که به فضل الهی و تلاش خستگی ناپذیر فرزندان شایسته این آب و خاک در آستانه تولید مطلس مورد نیاز و قطع کامل وابستگیدر اين خصوص قرار داریم ٬ باید اذعان داریم این اقدام غرورانگیز ، مرهون تلاشها و پیگیری شبانهروزی مسئولین بانک مرکزی و سازمان تولید اسکناس و مسکوک است. کسانی که تحقق این آرمان بزرگ و فراهم آمدن زیرساختهای لازم برای این هدف والا٬ بیش از یک دهه دغدغه فکریشان بوده است.
سیزده سال تلاش مستمر اکنون به بار نشسته است و به زودی برگ زرین دیگری در تاریخ بانک مرکزی ورق میخورد. به همین مناسبت و در آستانه تحقق این رویای شیرین 13 ساله ، پیام بانک نشریه روابط عمومی بانک مرکزی گفتگویی با دبیرکل این بانک ترتیب دادهاست که در زیر آن را از نظر میگذرانید.
• در شروع سخن ٬ لطفاً بفرمایید « مُطلـس» چیست؟
پولک بدون نقش٬ طرح و آماده ضرب را در اصطلاح « مطلس» Coin Blank میگویند. مطلس پس از گذراندن مراحل مختلف تولید (همچون: ذوب، ریختهگری، نورد، سختکاری، پانچ، آنیلینگ، ریمینگ، بازبینی،تفکیک و بستهبندی) از دستگاه ضرب عبور میکند و از آن پس، در بازار معاملات روزانه به عنوان «سکه» شناخته میشود و دارای ارزش قانونی است.
• تاکنون مطلس مورد نیاز کشور چگونه تامین میشد؟
براساس ماده3 قانون پولی و بانکی، تولید سکه مورد نیاز مردم به منظور تسهیل مبادلات خرد روزانه بر عهده بانک مرکزی است و تا کنون نیاز کشور به مطلس به طور عمده از منابع خارجی تامین میشد.
• تفکر توليد مطلس در داخل کشور از کجا شکل گرفت ؟
سرانه هر فرد از مطلس وارد شده به كشور تنها طي هشت سال گذشته و بدون احتساب واردات سالهاي قبل، بالغ بر 42 قطعه ميباشد. البته آمارهاي اداره نشر اسكناس و خزانه تعداد سكههاي در جريان و از دور مصرف خارج نشده را بالغ بر هفت ميليارد قطعه نشان مي دهد که بر اين اساس ميانگين پيش گفت بالغ بر يكصد قطعه در حال حاضر ميباشد. اين در حالي است كه سکههاي رايج در کشور از يكسو به دليل ارزش ناچيزآن به لحاظ شرايط تورمي و نيز سنگيني وزن كارايي و استفاده لازم را در مبادلات روزانه مردم نداشته و از سوي ديگر به دليل فزوني قابل توجه ارزش فلز مصرفي نسبت به ارزش قانوني آن به مصارفي غير از مقصود رسيده و در نهايت مي توان گفت، استفاده از سکه در خريد و فروش روزانه كاربرد اساسي و منطقي ندارد. گرچه در تغيير آلياژ انجام شده طي ساليان اخير قدري اين مشکل مرتفع گرديده است لکن در صورت بروز افزايشي مجدد در قيمتهاي فلز مصرفي، به شرايط قبلي بازخواهيم گشت.
علاوه براين موارد ، ميزان ارز تخصيصي براي خريدمطلس از کشورهايخارجي از يکسو و وجود برخي امکانات و مزيتهادر کشوراز سويديگر، توجه مسئولين مربوط در بانکمرکزي و ساير مراجع ذيربط براي فراهم آوردن زمينه توليد مطلسلازم جهت ضرب سکه رايج کشور را از سالها قبل به خود جلب کرده است.
به طور کلي براي عملي شدن اين منظور، دو ديدگاه مطرح بوده است ؛ تفکر نخست، احداث کارخانه براي ساخت و توليد انبوه مطلس به منظور تامين نياز كشور و بازاريابي منطقه و فروش خارجي توسط بانک مرکزي و ديدگاه دوم واگذاري اين امر (توليد مطلس) به صنايع موجود و مرتبط با موضوع در داخل کشور ميباشد كه به نحوي داراي عوامل، تجهيزات و دانش فني مهم اين پروسه و خط توليد ميباشند.
• چرا بانکمرکزی ديدگاه اول را پيگيري نکرد و همانند کارخانه تکاب - که مسئولیت تولید کاغذ اسکناس و اسناد بهادار را بر عهده دارد- به فکر ساخت کارخانهای مجزا برای تولید مطلس مورد نیاز خود نیفتاد؟
از آنجایی که در دنیای امروز، سرمایهگذاری در زمینه ساخت کارخانه ذوب و ریختهگری تک منظوره برای تولید مطلس توجیه اقتصادی ندارد و صنایع تولید مطلس موجود در دنیا ، در کنار تولید اقلامی چون محصولات نظامی، مهمات، انواع مدال، سکههای یادبود، ظروف تزئینی، ورق و انواع مقاطع با آلیاژ متفاوت به تولید مطلس نیز میپردازند، به همین دلیل، بانک مرکزی به جای ایده سرمایهگذاری برای احداث کارخانه تولید مطلس به فکر استفاده از امکانات موجود در کشور برای تامین نیازهای خود افتاد و به همین منظور صنایع مس شهید باهنر کرمان انتخاب شد.
• انتخاب شرکت صنايع مس شهيد باهنر کرمان براي اين منظور ، براساس چه ويژگيها و امکاناتي انجام شد ؟
شرکت صنایع مس شهید باهنر از چهار کارخانه ذوب و ریختهگری، اکستروژن ، نورد و توليد لوله مسي تشکیل شده و با دراختیارداشتن بهترین ماشینآلات و 1500 نفر پرسنل مجرب در زیربنایی به مساحت 100 هکتار در 12 کیلومتری شهر کرمان احداث شده است.
صنایع مس شهید باهنر در سطح کشور به عنوان بزرگترین شرکت واسط بین تولیدکنندگان مس خام و صنایع پایین دستی ، از جمله صنایع برودتی و حرارتی، رادیاتورسازی، شیرآلات گازی و بهداشتی ، صنعت برق و ... بوده و در ایران و منطقه به عنوان نامی معتبر در زمینه تولید انواع ورق، تسمه ،کویل، لوله و انواع مقاطع از جنس مس و آلیاژهای مربوط به آن شناخته میشود.
این مجتمع با در اختیارداشتن تکنولوژی روز دنیا از دانش فنی و تجربه بالایی در تولید محصولات مسی برخوردار است و ظرفیت تولید سالانه آن12000 تن ورق و 15000 تن لوله مسي میباشد. امکانات این شرکت در کنار دانش فنی بسیار ارزشمند آن برای تولید سکه عبارتند از: یک خط ریختهگری با دو کوره 16 تن مذاب در ساعت و یک خط جدید کوره مذاب پیوسته با ظرفیت 12000 تن در سال که از سال 1388 مورد بهره برداري قرار گرفته است .
• کشورمان برای تولید مطلس موردنیاز از چه مزیتهای داخلی برخوردار است؟
به فضل الهی کشورمان از ظرفیتها و توانمندیهای بسیار بالایی در این زمینه برخوردار است که بهرهگیری از آنها میتواند ضمن حصول خودکفایی در این زمینه و جلوگیری از خروج منابع ارزی برای کشورمان درآمدزایی ارزی هم داشته باشد. که برخی از آنها عبارتند از:
- وجود منابع بسیار غنی مس در ایران: مس مهمترین و اصلیترین عنصر تشکیلدهنده غالب سکههای رایج دنیا است. گفتنی است معادن مس سرچشمه در استان کرمان با 2/1 میلیارد تن ذخایر قطعی مس با عیار 12/1 درصد در ردیف بزرگترین معادن مس روباز پروفیلی جهان قرار دارد و معادن میدوک در شهر بابک کرمان نیز با داشتن 145میلیون تن ذخیره یکی دیگر از معادن بزرگ مس کشور را تشکیل میدهد.
- نیاز میانگین سالانه داخلی به خرید حداقل 20 میلیون دلار مطلس که دغدغه هاي سرمايه گذاري در اين بخش را مرتفع مي سازد .
- امکان رقابت در بازارهای بینالمللی و منطقهای به منظور فروش و صادرات این محصول به کشورهای همسایه.
- وجود تجهیزات اصلی مورد نیاز برای تولید سکه در صنایع فعلی و موجود کشور که میتوانند در کنار خطوط عظیم تولیدی خود به تولید مطلس نیز بپردازند.
- دستمزد پایین نیروی کار ایرانی در قیاس با سایر کشورهای تولید کننده مطلس و اثر مستقیم این امر بر بهای تمام شده محصول
- ارزانی منابع سوخت در ایران که موجبات تقلیل قیمت تمام شده محصول و در نتیجه امکان شرکت و رقابت در مناقصههای بین المللی را فراهم میسازد.
- ایجاد شرایط مناسب برای انتقالتکنولوژی و استفاده مناسب از نیروی متخصص و با استعداد داخلی باتوجه بهسابقه دیرین کشورمان در صنعت ریختهگری و ایجاد بسترهای لازم برای پرورش استعدادهای موجود و ماهر برای آینده
- وجود دو منطقه آبی خلیج فارس و دریای مازندران و فراهم بودن امکان دسترسی به کشورهای منطقه و در نتیجه، فراهم شدن امکان رقابت در بازاریابی و فروش مطلس به سایر کشورها و...
• مفاد قرارداد منعقد شده میان بانک مرکزی و مس شهید باهنر برای تهیه مطلس چه مواردی را در بر میگیرد؟
در تيرماه سال جاری و در جریان بازدیدی که از صنایع مس شهید باهنر داشتم ، مذاکراتی با مدیران آن شرکت به عمل آمد و ضمن بررسی پیشنهادات ارائه شده از سوی مدیران شرکت مذکور برای استفاده بهینه از امکانات موجود، تهیه تجهیزات تکمیلی و تولید انبوه مطلس، یک قرارداد 5 ساله بین طرفین منعقد و براساس آن مقرر شد شرکت مس شهید باهنر، ضمن تحویل سالانه حداقل 2500 تن مطلس به سازمان تولید اسکناس و مسکوک بانک مرکزی ، پیشپرداختی نیز جهت خرید تجهیزات لازم دریافت نماید.
همچنین پس از برگزاری جلسات متعدد مسئولان بانک مرکزی و شرکت مس شهید باهنر، موارد مهمی نظیر حاشیه اطمینان از خرید محصول تولید شده توسط بانک مرکزی، پوشش احتمال ضرر و زیان صنایع مس شهید باهنر به دلیل تغییر قیمتها در بازار فلزات غیرآهنی طی پنج سال آتی از طریق تأمین مسکوک منسوخه موجود در بانک مرکزی به عنوان مواد اولیه، پیش بینی افزایش دستمزد ، هزینههای تولید و تورم در سالهای آتی و طی مدت قرارداد و تامین مالی لازم به منظور خرید ماشینآلات و تجهیزات تکمیلی صنایع مس از طریق پرداخت بخشی از دستمزد تولید با استفاده حداکثری از ظرفیتهای قانونی، در قرارداد منعقده لحاظ شد و چشم انداز مطلوبی را از اجرای این طرح ملی ترسیم کرد.
• با امعان نظر به تطويل زمان انجام اين طرح و وقفه هاي طولاني بوجود آمده که باعث از دست رفتن زمان با ارزش زيادي شد ، چه تمهيدي براي به سرانجام رسيدن اين مهم اتخاذ شد ؟
با توجه به تجربه چندين سال اخير و مشکلات موجود که مانع به ثمر رسيدن تلاشهاي بي وقفه مسئولين بانک در مسير انعقاد اين قرار داد شد ؛ مقامات بانک مرکزی لازم دیدند ، برای رفع نگرانی و تردید مسئولین شرکت مس شهید باهنر، برداشتن گامهای عملی برای رسیدن به خودکفایی در تولید این محصول و کسب اطمینان از دریافت به موقع مطلس مورد نیاز خود، به منظور اعطای تضمینهای لازم و انعقاد قرارداد پنج ساله ، موضوع را در سطح کلان اجرایی کشور مطرح کنند .
لذا به دنبال مکاتبهای که اواخر سال گذشته از سوی بانک مرکزی با دفتر ریاست جمهوری صورت گرفت، به تفصیل اهمیت مسئله ، مشکلات و موانع موجود که منجر به مطول شدن اين مسير و در نتيجه تأمين نياز مطلس از منابع خارجي شده است برای شخص ریيس جمهور محترم تشریح شد . خوشبختانه به برکت دستور مساعد ايشان که به حق کمک اصلي و اساسي در اين راه بود ، مراحل انعقاد اين قرارداد مهم سريعتر از حد انتظار طي شد و به سرانجام رسيد .
* با انعقاد قرارداد و اجرايي شدن اين طرح ملّي طي پنج سال آتي ، چه میزان صرفه جويي ارزي مورد انتظار است ؟ و آيا علاوه بر تامين نياز داخلي مي توان به صادرات اين محصول نيز اميدوار بود ؟
البته ؛ به برکت دستور مساعد ریيس جمهور محترم ، پیگیریهای مستمر بانک مرکزی، همت کارکنان پرتلاش صنایع مس شهید باهنر و با راهاندازی خطوط تولید این محصول، علاوه بر تأمین نیاز مطلس کشور مجال حضور در عرصه بازارهای بینالمللی را نیز پیدا خواهیم کرد.
خوشبختانه با انعقاد اين قرار داد، چندین سال تعامل مقطعی میان بانک مرکزی و صنایع مس شهید باهنر به همکاری دائم تبدیل شده و به طور حتم، رهاورد این اقدام پرخیر و برکت، خوکفاییکشور از واردات مطلس خواهد بود.
اکنون میتوانیم با افتخار اعلام نماییم به یاری خدا، در آینده نزدیک شاهد بینیازی کشور از خرید مطلس خارجی خواهيم بود که از این رهگذر ایران در ردیف کشورهای صادرکننده مطلس قرار گرفته و این صنعت نوپا و بیهمتا در سطح منطقه، برای کشور ارزآور نیز خواهد بود و حداقل طي پنج سال آتي100 میلیون دلار صرفهجویی ارزی عايد کشور عزيزمان خواهد شد .
نکته مهم دیگری هم که باید به آن اشاره شود ، این است که پيش از اين ، از لحظه تصمیمگیری برای ضرب یک سکه خاص تا رسیدن آنبه بازار و به دست مردم حداقل 7 ماه زمان نياز بود ولی اکنون ما قادریم حداکثر ظرف مدت یک ماه، سکه مورد نیاز را تولید و وارد چرخه گردش مبادلات خرد مردم نماییم که تولید 7 نوع سکه در هشت ماه ابتدای سال جاری ، خود موید این نکته است.